Trước khi bắt đầu học tập về kế toán, bạn cần nắm rõ các nguyên tắc kế toán cơ bản. Các nguyên tắc này là bản lề cơ bản định hướng mọi nghiệp vụ kế toán.

Nguyên tắc thận trọng

Nguyên tắc thận trọng trong kế toán là một nguyên tắc quan trọng giúp đảm bảo rằng tất cả các rủi ro và không chắc chắn đều được xem xét và công bố một cách hợp lý trong báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Nguyên tắc này nhấn mạnh việc không thổi phồng lợi nhuận hoặc tài sản, và thay vào đó, luôn luôn lựa chọn cách tiếp cận thận trọng nhất khi xem xét các khía cạnh không chắc chắn của hoạt động kinh doanh.

Ví dụ, nếu có một khoản nợ có thể không được thu hồi, theo nguyên tắc thận trọng, công ty sẽ ghi nhận nó như là một khoản phải thu khó đòi. Tương tự, nếu có sự không chắc chắn về giá trị thực của một tài sản, nguyên tắc thận trọng sẽ yêu cầu công ty ước lượng giá trị thấp nhất có thể.

Tóm lại, nguyên tắc thận trọng nhằm đảm bảo rằng tài chính của doanh nghiệp không bị quá mức lạc quan, và thay vào đó, luôn luôn phản ánh một cách chính xác nhất những rủi ro và không chắc chắn có thể xảy ra.

Nguyên tắc cơ sở dồn tích

Nguyên tắc cơ sở dồn tích (Accrual Principle) trong kế toán đề cập đến việc ghi nhận các giao dịch và sự kiện kinh tế khi chúng thực sự xảy ra, chứ không phải khi tiền mặt hoặc tương đương tiền mặt được trao đổi. Điều này nghĩa là thu nhập và chi phí được ghi nhận trong các tài khoản khi chúng được kiếm được hoặc phát sinh, không phụ thuộc vào thời điểm tiền tệ thực sự được nhận hoặc trả.

Ví dụ, nếu một công ty bán hàng cho khách hàng theo hình thức ghi nợ (nghĩa là khách hàng sẽ thanh toán sau), theo nguyên tắc cơ sở dồn tích, thu nhập từ việc bán hàng này sẽ được ghi nhận ngay lúc bán, dù tiền chưa được nhận. Tương tự, nếu công ty mua hàng hóa hay dịch vụ và cam kết thanh toán sau, chi phí cho việc mua này sẽ được ghi nhận ngay lúc mua, dù tiền chưa được trả.

Nguyên tắc này giúp đảm bảo rằng thu nhập và chi phí được ghi nhận đúng thời điểm chúng xảy ra, do đó cung cấp một bức tranh chính xác hơn về hiệu quả kinh doanh và tình hình tài chính của doanh nghiệp trong một khoảng thời gian nhất định.

Nguyên tắc hoạt động liên tục

Nguyên tắc hoạt động liên tục (Going Concern Principle) trong kế toán đề cập đến giả định rằng một doanh nghiệp sẽ tiếp tục hoạt động trong tương lai gần và không có ý định hoặc cần phải giải thể hoặc ngừng hoạt động.

Nguyên tắc này rất quan trọng vì nó ảnh hưởng đến cách mà các tài sản và nợ phải được ghi nhận, phân bổ và đánh giá trong báo cáo tài chính. Ví dụ, doanh nghiệp được coi là “hoạt động liên tục”, tài sản cố định như bất động sản, máy móc sẽ được ghi nhận dựa trên giá trị ban đầu trừ đi giá trị hao mòn, chứ không phải là giá trị mà doanh nghiệp có thể bán được ngay lúc này. Tương tự, nợ dài hạn của doanh nghiệp cũng được ghi nhận và phân bổ trong suốt thời gian dự kiến mà nó sẽ được trả.

Tuy nhiên, nếu có lý do cơ bản để tin rằng doanh nghiệp không thể tiếp tục hoạt động như một hoạt động liên tục, việc này phải được công bố, và phương pháp kế toán phải được điều chỉnh để phản ánh điều này.

Nguyên tắc giá gốc

Nguyên tắc giá gốc (Historical Cost Principle) trong kế toán nghĩa là các tài sản và dịch vụ nên được ghi nhận theo giá mua hoặc giá sản xuất tại thời điểm ban đầu – giá này còn được gọi là “giá gốc”.

Ví dụ, nếu một doanh nghiệp mua một máy móc vào năm 2010 với giá 10.000 USD, theo nguyên tắc giá gốc, giá trị của máy móc này sẽ được ghi nhận là 10.000 USD trong sổ sách của công ty, dù giá thị trường của máy móc có thể tăng hoặc giảm theo thời gian.

Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhớ là việc ghi nhận tài sản theo giá gốc không có nghĩa là nó không bị giảm giá trị. Hầu hết các tài sản cố định như máy móc, bất động sản, v.v., sẽ bị hao mòn theo thời gian, và giá trị hao mòn này sẽ được trừ từ giá gốc để xác định giá trị sổ sách của tài sản.

Nguyên tắc giá gốc cung cấp một cách tiếp cận nhất quán và dễ kiểm soát trong việc ghi nhận giá trị của tài sản và dịch vụ, nhưng nó cũng có nhược điểm là không luôn phản ánh giá trị thực tế hoặc thị trường hiện tại của tài sản và dịch vụ.

Nguyên tắc phù hợp

Nguyên tắc phù hợp (Matching Principle) trong kế toán yêu cầu rằng các doanh thu được ghi nhận trong cùng kỳ với các chi phí liên quan mà doanh nghiệp đã phát sinh để kiếm được doanh thu đó. Mục đích của nguyên tắc này là để đảm bảo rằng báo cáo tài chính phản ánh chính xác lợi nhuận và chi phí của một kỳ kế toán cụ thể.

Ví dụ, nếu một công ty bán hàng trong tháng 6, nhưng phải trả tiền cho nhân công, vật liệu và các chi phí sản xuất khác vào tháng 5 để chuẩn bị hàng hóa, theo nguyên tắc phù hợp, tất cả các chi phí này sẽ được ghi nhận vào tháng 6 – cùng kỳ với doanh thu từ việc bán hàng được ghi nhận.

Nguyên tắc phù hợp giúp đảm bảo rằng lợi nhuận và chi phí được ghi nhận một cách công bằng và chính xác, phản ánh đúng hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp trong một kỳ kế toán nhất định. Điều này giúp cho các nhà đầu tư, người quản lý, và các bên liên quan khác đánh giá chính xác hiệu suất của công ty.

Nguyên tắc nhất quán

Nguyên tắc nhất quán (Consistency Principle) trong kế toán đề cập đến việc duy trì những phương pháp kế toán nhất quán từ kỳ kế toán này sang kỳ kế toán khác. Nguyên tắc này đảm bảo rằng thông tin tài chính của doanh nghiệp được so sánh được qua các kỳ kế toán và không bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi trong việc sử dụng các phương pháp kế toán.

Ví dụ, nếu một doanh nghiệp sử dụng phương pháp hao mòn tuyến tính để ghi nhận hao mòn tài sản, họ không nên thay đổi phương pháp này sang phương pháp hao mòn giảm dần trong những năm tiếp theo mà không có lý do chính đáng. Thay đổi này có thể làm ảnh hưởng đến việc so sánh hiệu suất tài chính qua các năm.

Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhớ là nguyên tắc nhất quán không có nghĩa là doanh nghiệp không thể thay đổi phương pháp kế toán. Trong một số trường hợp, việc thay đổi phương pháp có thể là cần thiết để phản ánh một cách chính xác hơn tình hình kinh doanh của doanh nghiệp. Tuy nhiên, bất kỳ thay đổi nào như vậy cần phải được giải thích rõ ràng trong báo cáo tài chính.

Nguyên tắc trọng yếu

Nguyên tắc trọng yếu (Materiality Principle) trong kế toán đề cập đến một nguyên tắc cho rằng các công ty phải tuân thủ các nguyên tắc và quy tắc kế toán đã được thiết lập cho những mục tiêu và giao dịch có tầm quan trọng, tức là những mục tiêu và giao dịch có thể ảnh hưởng đến quyết định của những người sử dụng thông tin tài chính.

Nói cách khác, nguyên tắc trọng yếu đề cập đến việc tất cả thông tin kinh tế quan trọng có thể ảnh hưởng đến quyết định của người dùng báo cáo tài chính nên được công bố. Điều này bao gồm những thông tin có thể thay đổi quan điểm của người dùng về   công ty, như lợi nhuận, doanh thu, tài sản, nợ phải trả, và những thông tin khác.

Tuy nhiên, mức độ “trọng yếu” có thể khác nhau tùy vào từng công ty và từng bối cảnh cụ thể. Một số giao dịch nhỏ có thể không đủ trọng yếu để được công bố riêng, nhưng vẫn cần được ghi nhận và thể hiện trong tổng số của báo cáo tài chính.

 

UBot – Hệ sinh thái tự động hoá toàn diện cho doanh nghiệp – cung cấp hơn 100+ robot ảo tự động hóa cho từng quy trình cụ thể của hơn 3000+ doanh nghiệp thuộc đa dạng các lĩnh vực với chi phí hợp lý. Nổi bật nhất trên thị trường là các giải pháp:

  • UBot Invoice – Xử lý hoá đơn tự động hoá
  • UBot ePayment – Hỗ trợ tự động tạo và duyệt đề nghị thanh toán theo từng cấp và từng bộ phận.
  • UBot Matching – Giải pháp tự động đối chiếu chứng từ mua hàng
  • UBot Statement – Giải pháp đối chiếu sao kê ngân hàng và hạch toán công nợ

Quý doanh nghiệp quan tâm xin mời tham khảo và nhận tư vấn bộ giải pháp tự động hóa cho doanh nghiệp tại đây: https://ubot.vn